Amerika’lıların en büyük bayramı 4 Temmuz. Çılgın gibi kutluyorlar. Çılgın lafını boşuna seçmedim, bahçede, parkta, plajda, buldukları yerde mangal yapıp, içki içiyor ve havaya tonlarca havai fişek fırlatıyorlar. Sayıyla değil tonla fişek patlatıyorlar. Amerika’daki sayılarını öğrenemediğim Hawai fişek fabrikaları sadece bu gün tüketilen barutlu patlangaçları üretebilmek için bütün sene çalışıyormuş. Havaya saçılan parayı, nefesimize bulanan isi, kuşları yakan alevi bir yana bırakın, havanın kararmasıyla her köşe bucaktan başlayan ve saatlerce dinmeyen o patlama seslerinin, kedisi köpeği, tavşanı sıçanı ile hayvanları nasıl korkuttuğunu tahmin bile edemezsiniz. Biz ise çoook eğleniyoruz.
Amerikanyalıların bunca coşkuyla kutladıkları şey bağımsızlıkları. 1776 yılının 2 Temmuz günü kongre bir karar almış. Biz artık İngiliz kraliçesinin on üçüncü kantonu değiliz, Büyük Britanya’nın bütün kurallarından da muafız demiş. Asıl yazarın Thomas Jefferson olduğu Beşler Komitesi de bağımsızlık bildirgesini kaleme almış. Bu bildirgeyle İngilizlerle göbek bağının kesildiğinin halka bildirilmesi 2 gün sonrasıymış. O nedenle, 2 değil de 4 Temmuz kutlama günü olmuş.
Aslında deklarasyon tam bir ay sonra 2 Ağustos’ ta imzalanmış ama gerçek tarih kimin umurunda. Asıl umursananlar ise şunlar: Bildirgeyi imzalayanlardan ikisi Thomas Jefferson ile John Adams daha sonra Amerika’ya başkan olmuşlar ve her ikisi de aynı günde, tam da bağımsızlığın ellinci yılı kutlanırken 1826 yılının 4 Temmuzunda ölmüşler. Gerçi bildirgede adı yokmuş ama Amerika’nın kurucu babalarından bir olan James Monroe’da bu kutsal günde ölen 3. Devlet Başkanıymış ( 4 Temmuz 1831) 30. Başkan olan Calvin Coolidge de 1872’nin 4 Temmuz’unda doğmuş ki bağımsızlık gününde doğan tek başkan oymuş. 4 Temmuz doğumlu sıradan Amerikalılar ne hissediyor bilmiyorum ama siz Amerikalı olun da 4 Temmuz’da çıldırmayın değil mi ama? Helal olsun onca patlatmaya.
Patlatma ve kutlama deyince, ilk kutlama bildirgenin birinci yıldönümünde (1777) Rhode Adasında 13 pare top atışı ile yapılmış. Ertesi yılın kutlamasında New Jersey’de General George Washington askerlerine her zamankinin iki katı Rom dağıtmış bağımsızlığın şerefine iyi sarhoş olsunlar diye. Aynı gün Fransa’da, sonradan ikisi de başkan olacak Amerikan konsolosları John Adams ve Benjamin Franklin, Amerikalılara içkili yemekli parti vermekteymiş. Ancak ilk resmi kutlama 5. Yılda (1781) Massachusette de, ilk halk kutlaması ise 1783 de Salem’de (Kuzey Carolina) da yapılmış. Nerdeyse 100 sene sonrasında 1870’de kongre işçilere o gün ücretsiz izin hakkı vermiş. Bunun ücretli bir tatil günü olması ise 1938’i bulmuş. Ogün bugündür 4 Temmuzda devlet resmi konuşmalar yapar, eyaletler yürüyüşler düzenlerken halk için bugünün anlamı çayır çimene yayılıp mangal yakıp bira içmek olmuş. Hawai fişek gösterisi eşliğinde elbette. Çevrecilerin bilinç kazandırma gayretleriyle bazı eyaletlerde kısıtlamalar hatta yasaklamalar olsa da ülke genelinde vur patlasın çal oynasın durumu yaygın biçimde davam ediyor. Hemen her şehirde en havalı gösterilerin yapıldığı bir Hawai fişek merkezi var. Florida’da bunlardan biri Fort Laudardale açıklarına demirlemiş deniz kuvvetlerinin gemileri. Savaşçı gemiciler gece tam dokuzda gökyüzünde rengarenk ateş çiçekleri açtırıyorlar.
4 Temmuz kutlamaların bir diğer olmazsa olmazı Amerikan bayrağı. Arabaların, evlerin, bahçelerin, dükkânların, sokakların, çocukların, büyüklerin her yerinde bayrak oluyor. İnsanların takıp takıştırdıklarından iç giyime kadar her yerleri bayrakla donanıyor. Bayrağın ya bizzat kendisi ya da çizgileri ve yıldızları dört bir yanı donatıyor. Desen olmazsa da kırmızı mavi beyaz renkleri kullanmak şart. Pastasından yemeğine kadar pek çok şey bu üç renkte hazırlanıyor.
Sonra ne mi oluyor? Hiçbir şey. Bağımsız olmuşlar ya işte patlata patlata bağımlı etmeye devam ediyorlar.
5 Temmuz 2019
Yazının Facebook Sayfasındaki bağlantısı.