Başlık kandırmasın; konu ne Hıdırellez ne de virüs, söz konusu olan ABD’de coşkuyla hatta taşkınlıkla kutlanan 5 Mayıs.

5 Mayıs 1862’de Zaragoza komutasında Meksikalılar, sayıları ve cephaneleri kendilerinden kat kat fazla olan Fransız askerlerini Puebla Çatışması denilen yerel savaşta alt etmişler. Kutlanan işte bu 150 sene önceki zafer. Meksika ile Fransa savaştığı için Amerikalılar bayram mı yapıyor diye şaşırmamak mümkün değil. En iyisi baştan başlamak.

Amerika kıtasının Avrupalı istilasında Portekiz ve İspanyollar öncü ama sonra bu yeni(!) kıtaya herkes doluşunca yer kapma savaşları da çok uzun sürmüş. Kuzey Amerika’nın güney bölgeleri, özellikle de bugünkü Texas civarı önce İspanyolların elindeymiş. Sonra İngilizler ve diğer kuzey Avrupalılar gelmiş. Missisippi Nehri projesi ile Fransızlar da gelmiş çünkü işin içinde o günlerin en önemli tarım ürünlerinden biri olan pamuk ticareti var. Oraları ve çok daha fazlası aslında Meksika imiş ama Kuzey Amerika kıtasının kuzeyindeki birkaç farklı yerleşimin oluşturduğu birlik (ABD) başta olmak üzere, o verimli toprakları Meksika’nın elinden almak isteyen isteyeneymiş...

Aslında işin başından anlatmaya giriştiysem de beceremeyeceğim için vazgeçtim çünkü işgal sonrasındaki ilk 400 senenin bütün tarihini gözden geçirmek lazım. Ben en iyisi gene Zaragoza zaferine döneyim. Meksikalı komutan bu zaferden birkaç ay sonra ölünce Fransızlar toparlanıp yeniden saldırmış ve Meksika'yı tümüyle işgal etmişler. Ancak bu işgal Puebla zaferinin kutlanmasına engel olmamış. Kaliforniya bu zaferinin yıldönümlerini daha ilk seneden itibaren kutlamaya başlamış. Amerika’nın batı kıyıları Meksika’nın elinden çıkmış olduğu halde bu zaferi kutlayanlar hala oralarda yaşayan Meksikalılarmış. Bu kutlamalar zamanla yaygınlaşmış, 1980’lere gelindiğinde ABD’nin bütün eyaletlerinde kutlanır olmuş. Meksika’nın kendisi bile böyle şevkle kutlamazmış...

5 Mayısın ABD’nin her yerinde hala kutlanmasının asıl nedeni nedir acaba?

Zaragoza’nın Fransızlara karşı kazandığı bu geçici zafer Meksika’nın Fransız işgalini sadece bir süreliğine geciktirmiş ama Fransızlara yar olmamış Meksika toprakları. Sadece 3 sene hüküm sürebilmişler, Amerikan iç savaşı patlayınca ellerinden tümüyle gitmiş. Meksika’nın elden gitmesi işgal kıtasındaki hükümdarlık hevesini de kaçırmış Fransızların. Aslında hevesleri bitmemiş de paraları bitmiş, Missisippi'yi ele geçireceğim diye var gücüyle savaşırken Fransa devleti batmış…

ABD, Fransızlar Kanada’da olduğu gibi başımıza bela olacaklardı aksi takdirde, diye sevinmekteymiş bu Meksikalı zaferine, güya. Oysa Amerikan iç savaşına neden olan güney direnişine Meksikalılar var güçleriyle katılmış, cephe savaşlarında önemli başarılar da elde etmişler. Ancak olmamış, Kuzeyliler kazanmış (ABD) sonunda. Öyleyse Amerikalıların Meksikalılar Fransızları yendiler diye sevinmelerinin ne anlamı var? Meksikalılar hem bu minik zaferle Fransızları engelleyememişler hem de Amerika “birleşik” devletler olurken, ayrılıkçıları destekleyip kök söktürmüşler. ABD’de de zaten düşmanımın düşmanı dostumdur, gibisinden davranmamış ki; Meksika topraklarının kimi parçasına kandırarak el koymuş, kimi parçasını parayla satın almış, kimi parçasını da doğrudan saldırarak ele geçirmiş. Böylece devasa Meksika’yı yemiş yutmuş, kuşa çevirmiş…

Öyleyse soru baki: 5 Mayısın ABD’nin her yerinde hala kutlanmasının asıl nedeni nedir?

Amerikalıların çılgın gibi bira tüketerek kutladıkları iki özel günleri var. Biri anlamını kavrayamadığım için “Amerikan Maç Günü” dediğim Süper Bowl, diğeri de “Amerikan Yonca Günü” diye andığım Kutsal İrlanda günü yani St Patricks Day. Dediğim gibi bu iki günde de içmeyeni dövüyorlar(!). Meğerse tüketilen içki miktarı açısından 5 Mayıs, her ikisine de nal toplatırmış…

Bu arada söylemesem olmaz, ben içki derken içinde alkol olan bütün içecekleri kastediyorum ama Amerikalılar öyle düşünmüyor. Bira ve şarabı içkiden saymıyor, su ya da gazoz muamelesi yapıyorlar. O nedenle de her yerden sınırsız miktarda, sorgusuz sualsiz alınabiliyor, bira da şarap da.

ABD’de bayram ya da kutlama denince iki şeyi anlamanız gerekiyor. Alışveriş yapmak ve/veya içki içmek. Başka türden kutlamalar yapılıyorsa da onlar eşantiyon sayılır. Böyle özel günlerde sokakları taşıran içme çılgınlığına epeyce tanık olunca 5 Mayıs günü acaba ne kadar içki tüketiliyordur diye merak ettim. Buranın en ünlü bira markası Corona. Corona’nın reklam sitesi 2013 senesinin 5 Mayıs gününde 600 milyon dolarlık bira sattıklarını, bu rakama diğer iki büyük bira satış gününde(!) erişmelerinin mümkün olmadığını yazmış. Anlamakta zorlandığım bu rakam, sadece bir tek bira firmasının bir tek günlük satışı.

Ancak madem 5 Mayıs aslında Meksika günüdür, öyleyse onların ulusal içkisi tekila’nın satışları ne kadardır diye de merak ettim doğal olarak. "Tequila", aslında Amerikan yerlilerinin (Aztek) bir çeşit kaktüsten ürettikleri bizim rakıya benzeyen sert bir içki. O kadar sert ki çoğunlukla Margarita gibi kokteyllere katılarak içiliyor. Yıllık tekila satışı yaklaşık 20 milyar (milyon değil) dolarmış. Sadece 2014 yılının 5 Mayıs gününde 127 milyon litre tekila satılmış (Litre bu kadeh değil, hem de bebeler dahil nüfus 300 milyonken)…

5 Mayıs gününde satılan bütün içkilerin çirosunu hesaba katsam çıkan rakamları anlamaya benim sıfır sayma kapasitem yetmeyeceği için daha fazlasını aramaktan vaz geçtim. Ancak Amerika’nın çılgın 5 Mayıs kutlamalarının asıl nedenini bu rakamlar açıklıyor bence…

Farklı ülkelerden gelen ve de farklı dini görüşleri olanların ayrı ayrı yerlere yerleşerek oluşturdukları komünleri, eyalet sistemi altında birleştirenlerin o büyük becerisi olmasaydı yani Amerika Birleşik Devletleri biz sizden değiliz, Güneyde biz kendi birliğimizi kurduk diyenleri alt edemeseydi, Oregon da Kaliforniya da, Teksas Houston New Orleans da bugün Meksika sınırları içinde olurdu her halde. Öyle olsaydı ABD, ABD mi olurdu ve dünya kim bilir nasıl bir dünya olurdu? O yüzden Amerika Pueblo çatışmasını bahane edip belki de her 5 Mayıs’da kendi varlık nedenini kutluyordur, yoksa ne anlamı var böyle kafa bulmalarının. Benim kafamdaysa bugünün içki satışlarını patlatma günü olduğu perçinlendi.

Amerikalılar her 5 Mayıs’da Corona'yı ya da tekilayı kafaya dikerken belki de kendi kuyularını kazmalarını kutluyorlardır. Çünkü bunca alkolikliğin, bunca esrarkeşliğin, bunca şişkoluğun, bunca şiddet tapıcılığın bedelini uzak bir zamanda ödeyeceklermiş gibi görünmüyor benim gözüme. Tersine, gemlenmez iştahları sayesinde kimseye gerek kalmadan kendi kendilerini yok etmekte olduklarını düşünüyorum.

Amerikan tarihini okudukça, Meksika sınırına boylu boyunca duvar örmenin mantığını da anlar gibi oldum. Başlığı kuyruk acısı diye mi atsaydım acaba?

5 Mayıs 2021

Yazının Facebook Sayfasındaki bağlantısı.

GERİ